Faza: projekt konkursowy 2022r.
Zespół autorski: Ewelina Siestrzewitowska, Sara Krzysztyniak, Izabela Samborska, Marta Erbel, Anna Becker, Dagmara Żurek, Mateusz Gierszon, Antoni Surowiak,
standard energetyczny: –
ŚCIEŻKA ZMYSŁÓW
Nadmorska dzielnica Gdańsk Brzeźno, posiada charakterystyczną dla rejonu nadmorskiego mieszankę doznań – otacza nas szum morza, wiatru, szelest liści, śpiew ptaków, nadmorska bryza oraz szereg zachwycających widokowo naturalnych elementów krajobrazowych.
Celem projektu jest wydobycie potencjału wynikającego z naturalnego krajobrazu
i pobudzenie zmysłów przechodnia. Idea projektu opiera się na wykorzystaniu zmysłów wzroku, dotyku, słuchu, smaku, zapachu do intensywnego odbierania przestrzeni.
W tym celu teren opracowania został podzielony na strefy odpowiadające poszczególnym zmysłom. W każdej strefie pokreślono elementy oddziałujące na konkretne zmysły.
Na zmysł wzroku szczególnie oddziałują elementy w strefie wejściowej – wielobarwne rabaty, wysokie szpalery drzew, „ubranka” na drzewa, pergole. Smak jest pobudzany poprzez drzewka i krzewy owocowe w pobliżu proponowanej koncepcji zabudowy pasa nadmorskiego. Zmysły węchu, który w poziomie percepcji znajduje się za wzrokiem i słuchem, zapanował wraz z dotykiem w strefie relaksu. Przestrzeń sprzyja wypoczynkowi poprzez zastosowanie roślin aromatycznych, nad którymi rozpięte są hamaki, pozwalające „zanurzyć” się w zapachach różnorodnych ziół i kwiatów. W tym obszarze znajdują się również rośliny o różnych fakturach
i kształtach.
Zmysły słuchu został przyporządkowany przestrzeni, która posiada bliski kontakt
z plażą i stanowi najbardziej gwarny obszar promenady. Słuch jest pobudzany nie tylko poprzez odgłosy natury, rozmowy i śmiech przechodniów – a w spokojniejsze dni szum morza – ale także przez specjalne ogrodowe instrumenty.
Kolejnym elementem pobudzającym zmysły jest ścieżka sensoryczna z naturalnymi, różnorodnymi nawierzchniami, prowadząca przez las. Jest to kontynuacja
i rozwinięcie istniejącej, dzikiej ścieżki. Przeznaczona dla tych, którzy pragną w ciszy podążać w kierunku nabrzeża, pobudzająca zmysły w szczególności po zmroku, kiedy zaczynamy mniej widzieć, a zaczynamy słyszeć każdą złamaną gałązkę, czuć każdy kamyczek.
Ścieżka rozpoczyna się przy istniejącym parkingu, nadano jej funkcje edukacyjną
i sensoryczną. Część edukacyjna dotyczy zlokalizowanego na terenie opracowania zbiornika osadnikowego i związanych z nim kwestii ekologii, oczyszczania wód
z plastiku. Ścieżka bosych stóp posiada różnorodne nawierzchnie np. drobny piasek, kamienie, korę, pniaki, które pobudzają receptory dotykowe.
POŁĄCZENIE
Projekt zakłada usunięcie części parkingu w celu przedłużenia i uczytelnienia osi
al. Jana Pawła II oraz podkreślenia wejścia na projektowaną promenadę. Szpaler drzew i układ ścieżek, a także poszerzenie placu poza zakres również podkreślają promenadę jako kontynuację głównej osi urbanistycznej w okolicy, czyli al. Jana Pawła II. Układ zadaszeń przy palcu wejściowym tworzy symbol, który wprowadza przechodniów na promenadę i zamyka perspektywę al. Jana Pawła II.
Rozszerzenie zakresu projektu jest jednak jedynie dodatkową możliwością – zaproponowano także alternatywne rozwiązanie, które nie wykracza poza zakres objęty opracowaniem. Eliminacja elementów poza zakresem nie wpłynie na obniżenie atrakcyjności projektowego założenia.
Promenada i plac wejściowy stanowią kontynuację zieleni osiedlowej, podkreślenie
i przedłużenie ciągów pieszych, które nawiązują do układu osiedlowego.
Na całym terenie opracowania przewidziano połączenia poprzeczne odpowiadające istniejącym ścieżkom. Na przecięciach ścieżek leśnych i promenady zlokalizowane są punkty węzłowe z placami, które pełnią rolę atrakcji nawiązujących do ścieżki zmysłów. Układ ścieżek i całej promenady odnosi się do istniejącego układu komunikacyjnego przejść, przystanków, parkingu.
W projekcie uwzględniono wprowadzenie ścieżki sensorycznej i edukacyjnej, która tworzy rozwinięcie istniejących ścieżek leśnych. Zaproponowano także możliwy kształt planowanego zbiornika wodnego z nasadzeniami hydrofitowymi oraz pomost jako dodatkową atrakcję spacerową na trasie prowadzącej na nabrzeże.
Projekt utrzymuje komunikacyjny charakter promenady, umożliwiając dojazd techniczny. Trasa rowerowa została rozdzielona od trasy pieszej dla zapewnienia jak najmniejszej ilości miejsc kolizyjnych. W miejscach skrzyżowania drogi rowerowej ze ścieżkami bocznymi wprowadzono progi zwalniające dla rowerów.
FUNKCJE
Teren został podzielony na cztery strefy funkcjonalne:
strefę wejściową zaczynającą się przy ul. Czarny Staw,
strefę gastronomiczną, która stanowi uzupełnienie koncepcji zagospodarowania pasa nadmorskiego, obejmującego gastronomię, place zabaw, usługi, handel, kulturę i edukację,
strefę wypoczynkową, znajdującą się na obszarze, który jest najgęściej porośnięty bujną zielenią wysoką,
strefę rekreacji czynnej zlokalizowanej na końcu promenady ze względu na sąsiedztwo plaży, molo i znajdujących się w bliskim sąsiedztwie obiektów gastronomicznych, baru, klubu stadionu letniego.
W strefie wejściowej zaprojektowano pergole, której dodatkowe skrzydło
z instalacjami w postaci tkanin zawieszonych nad głowami przechodniów, może pełnić funkcję wystawienniczą i edukacyjną. Plac wejściowy pokryto całorocznymi wielokolorowymi ogrodami ma niewielkich pagórkach, pobudzającymi zmysł wzroku, zachęcający do biegania i turlania, przez które prowadzi ścieżka zawierająca m.in. informacje o roślinach w języku Braille’a, hotele dla owadów.
W części gastronomicznej znajdziemy zadaszenia wraz z ladami, wykonane z drewna malowanego na biało, nawiązujące do historycznych pergoli, które są przeznaczone dla lokalnych sprzedawców. Przestrzeń sprzyja organizacji pikników wśród drzew i krzewów owocowych. Sad, krzewy owocowe, zioła umożliwiają poczucie ich stopami, dłońmi, powąchania i posmakowania, rozwijając zmysły i pozwalając na obserwację wegetacji roślin.
Strefa wypoczynkowa koncentruje się wokół relaksu wśród natury. Zamysł został zrealizowany poprzez zaprojektowanie różnego rodzaju siedzisk, hamaków i leżaków otoczonych zielenią. Na tym obszarze znajdują się także miejsca zaciszne w postaci drewnianych konstrukcji ustawionych wśród zieleni, przeznaczonych do relaksu, słuchania śpiewu ptaków, medytacji w samotności. Strefa wypoczynkowa obfituje w największą ilość istniejących drzew i krzewów, które zostały zachowane, tworząc naturalne schronienie dla lokalnej fauny w uzupełnieniu o projektowane budki dla małych zwierząt i owadów.
Fragment promenady w najbliższym sąsiedztwie plaży pełni funkcję rekreacji czynnej. Na tym obszarze został zaprojektowany plac zabaw z trampolinami, tajemniczym przejściem do lasu, scena na organizacje niewielkich wydarzeń kulturowych, siłownia plenerowa, siedziska i huśtawki podwieszone pod pergolą. Wśród zieleni zlokalizowano również urządzenia uruchamiane przez użytkowników m.in. dzwonki, dendrofon, szumiące rury, megafon, które wspomagają rozwój dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego oddziaływając jednocześnie na kilka zmysłów, będąc także atrakcją dla pozostałych przechodniów. W strefie rekreacji zieleń posiada „wydmowy” charakter, nawiązujący do bliskości plaży.
PRZESTRZEŃ DLA KAŻDEGO
Projekt zwraca się w szczególny sposób w stronę osób z niepełnosprawnościami, osób starszych i dzieci. Elementy sensoryczne projektu pełnią funkcję relaksacyjną, terapeutyczną i edukacyjną. Szczególnie ważne jest to dla osób niewidomych, a przestrzeń po zmierzchu oferuje wszystkim użytkownikom namiastkę odczuć z jakimi niewidomi mierzą się na co dzień. Ścieżka sensoryczna ma za zadanie pobudzać zarówno zmysł dotyku poprzez zastosowanie różnych nawierzchni, ale także zmysł słuchu, dzięki wydawanym przez materiały dźwięki, pomagającym osobom niewidomym w poruszaniu. Wykorzystano elementy w intensywnych kolorach np. „ubranka” dla drzew, instalacje w części rekreacyjnej, aby poprawić widoczność osobom słabowidzącym.
Projekt zakłada sadzenie części roślin w donicach, umożliwiając dostęp osobom na wózkach inwalidzkich. Sadzone będą zarówno krzewy i drzewa owocowe, ale też intensywnie pachnące kwiaty i zioła, a ich lokalizacja umożliwia roztarcie ich w dłoniach, aby wzmocnić doznania. Jest to również szczególnie ważne dla osób starszych, dla których zapachy dobranych tradycyjnych polskich kwiatów i ziół mogą łączyć się z ważnymi wspomnieniami, przenosząc ich myślami z powrotem do czasów obecności innych ludzi, odwiedzonych miejsc.
Projekt separuje uczestników ruchu, rozwiązuje miejsca kolizji pieszych i rowerzystów poprzez wprowadzenie progów na drogach rowerowych przed miejscami „skrzyżowań” dróg ścieżek. Ruch rowerowy, w obszarze placu przed molo, został cofnięty w kierunku promenady w celu zredukowaniu ilości użytkowników placu, a tym samym zmniejszenie możliwości kolizji.
MAŁA ARCHITEKTURA, IDENTYFIKACJA WIZUALNA
Projekt opiera się na inspiracji będącej kształtem ryby, który wykorzystano przy wyznaczaniu dróg i ścieżek łączących nabrzeże z ul. Czarny Dwór. Proste linie przeplatają się z obłymi kształtami, a jednymi z charakterystycznych elementów projektu są drewniane pergole. Stanowią one nawiązanie do konstrukcji, które obecnie znajdują się na terenie Gdańska Brzeźno, wzorowanych na historycznych pergolach pochodzących z XIX wieku. Zadaszenia zlokalizowano w każdej ze stref m.in. jako podkreślenie wejścia na promenadę, miejsca relaksu, zadaszenia punktów handlowych, miejsc schronienia przed deszczem. Całość założenia posiada spójną małą architekturę – siedziska, stojaki na rowery, donice, wykonane z drewna oraz kosze na śmieci i oświetlenie.
ROZWIAZANIA PROKEKOLIGCZNEGE I OSZCZĘDNOSĆ ENERGII
Projekt przewiduje różnorodność rozwiązań ekologicznych:
– zastosowanie naturalnych materiałów
– elementy konstrukcyjne wykonane z drewna
– energooszczędne oświetlenie drzewa owocowe
– rośliny jadalne dostarczają pożywienie dla zwierząt i owadów (bliskość terenu Natura 2000)
– zaaranżowanie różnorodnej zieleni, tworzącej swoisty ekosystem, wabiącej owady, stanowiącej schronienie dla miejskiej fauny
– użycie wodoprzepuszczalnej nawierzchni mineralnej dla dróg pieszych i rowerowych
– zaprojektowanie zieleni dostosowanej do lokalnych warunków, nie wymagającej znacznej pielęgnacji
– wkomponowanie hoteli dla zwierząt (m.in. jeży, ptaków), budek dla owadów
– zastosowanie przepustów dla małych zwierząt
– użycie elementów edukacji ekologicznej m.in. tablic informacyjnych, rzeźb z recyklingu
– zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej poprzez usuniecie części parkingu
– zaplanowanie procesu zarządzania wodą – wykorzystanie wody deszczowej
– w toaletach przy placu wejściowym, stosowanie materiałów przepuszczalnych dla wody, ograniczenie ilości infrastruktury zbierania wody deszczowej ze względu na istniejący zbiornik retencyjny
– wytworzenie zielonych dachów na zadaszeniach pełnych
– wkomponowanie istniejących fragmentów infrastruktury w projektowany układ komunikacyjny
– wykorzystanie roślin całorocznych, także kwiatów (łąka miejska) eliminujące konieczność co rocznego sadzenia rabat
– stosowanie łąk kwietnych z roślinami miododajnymi
– wykorzystanie fontann i poruszającej się wody do zwiększania lokalnie wilgotności powietrza
– dobór roślin sprawia, w celu uzyskania ścieżki wizualnie atrakcyjnej przez cały rok np. dereń biały pomimo braku liści w zimie nadal przyciąga wzrok ze względu na czerwone pędy
– zaprojektowanie pawilonów wykonanych z naturalnych materiałów konstrukcyjnych i izolacyjnych
KONCEPCJA ZIELENI
Głównym założeniem koncepcji zieleni na całym projektowanym terenie jest wprowadzenie nasadzeń utrzymanych w duchu ruchu new perennials. Ruch new perennials to kompozycje oparte na wieloletnich trawach ozdobnych i bylinach skomponowane w ten sposób, aby były atrakcyjne przez długi okres czasu. Rabaty wprowadzają znaczną ilość roślin rodzimych z uzupełnieniem o gatunki obce dla przedłużenia atrakcyjności (np. długości kwitnienia) kompozycji. Bazę stanowią mieszanki traw ozdobnych uzupełnione o kwitnące byliny. Trawy i byliny dobierane są tak, aby były atrakcyjne także w okresie jesienno-zimowym
w zaschniętej formie, a dla dodania kompozycji atrakcyjności w okresie wczesno-wiosennym wprowadza się rośliny cebulowe. Tego typu kompozycje są tak zaplanowane, że nie wymagają znacznej ilości pielęgnacji i dostosowane są do lokalnych warunków. Dodatkowo, są one swoistym ekosystemem, który stanowi raj dla owadów, których w miastach jest coraz mniej. Projektowane w ramach rabat bylinowych trawy ozdobne mają pełnić funkcję pobudzania zmysłu wzroku (ruch traw na wietrze), dotyku (poprzez różne faktury liści
i kwiatostanów) i słuchu (szum traw przy wietrze), natomiast projektowane byliny wnoszą element oddziałujący kolorem na zmysł wzroku, ale także poprzez dobór odpowiednich gatunków na zmysł dotyku (różnorodne faktury liści), węchu i smaku. Koncepcja zieleni zakłada wprowadzenie największej ilości koloru w postaci bylin w strefie najbardziej zurbanizowanej – na placu wejściowym. Zbliżając się w stronę nabrzeża kompozycja staje się mniej kolorowa i opiera się głównie na trawach ozdobnych.
Kompozycje bylin i traw w duchu new perennials projektuje się więc na całej długości promenady a ich charakter zmienia się w zależności od przestrzeni w której został przewidziany.