<NASTĘPNY

KONKURS NA KONCEPCJĘ WIELORODZINNEGO BUDYNKU MIESZKALNEGO O OBNIŻONEJ ENERGOCHŁONNOŚCI

POPRZEDNI>

AUTORSKI OPIS KONCEPCJI

Projektowany budynek, zgodnie z założeniami konkursu odpowiedzieć ma na trzy podstawowe problemy:
1.1 energooszczędność budynku w zakresie energii wbudowanej i energii związanej z użytkowaniem budynku, przede wszystkim zapisana w strukturze budynku (dodawanie i odejmowanie instalacji związanych z zyskiem energii jest w zdecydowanej większości przypadków niezależne od struktury budynku) oraz ekonomika rozwiązań
1.2 typowość budynku (modularność i prefabrykacja) przy jednoczesnej możliwości dostosowania go do zmiennych warunków lokalizacyjnych: wielkość i kształt działki, ład przestrzenny, wymagania lokalne
1.3 społeczny charakter budownictwa mieszkaniowego (komunalny i SIM) i jego uwzględnienie w układzie funkcjonalnym, ale też zaprogramowanym sposobie funkcjonowania budynku w fazie projektowania, budowy i funkcjonowania budynku.

W każdym z przytoczonych powyżej punktów dużą część problemów rozwiązuje decyzja o zastosowaniu GALERIOWEGO UKŁADU BUDYNKU. Stosując jednocześnie dopełniające rozwiązania, możemy zaproponować budynek, który w sposób kompleksowy rozwiązuje powyższe problemy. Opisane poniżej, zastosowane rozwiązania odpowiadają na kilka problemów i na siebie wzajemnie wpływają, potęgując pozytywne efekty.

ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ

Podstawową zasadą kształtowania brył energooszczędnych jest maksymalizacja zysków od strony południowej (przy zabezpieczeniu budynku przed przegrzaniem), minimalizacja strat od strony północnej. Oznacza to, że należy tak kształtować bryły, by było jak najwięcej otworów na ścianach południowych i jak najmniej na ścianach północnych. Do takiego układu najlepiej pasuje właśnie zabudowa galeriowa, która składa się z 3 części:
– bufor południowy – balkony zacieniające okna południowe w okresie letnim, a pozwalające wnikać niższym promieniom słonecznym w pozostałych porach roku. Umożliwia on zyski słoneczne i zmniejsza zapotrzebowanie na energię cieplną przy jednoczesnym zabezpieczeniu przed przegrzewanie budynku
– budynek – ze ścianami o parametrach izolacyjności budownictwa pasywnego z dużymi oknami południowymi i małymi/brakiem okien północnych. Taki układ narzuca jednocześnie strefowanie mieszkania zgodne z zasadami kształtowania budownictwa pasywnego:
– pokoje dzienne i sypialnie – strona południowa
– korytarze, kuchnie i łazienki – strona północna
Układ ten pozwala na uzyskanie zysków słonecznych tam gdzie są potrzebne (pokoje), a nie tam, gdzie są niepożądane (kuchnia). Dodatkowo płytki trakt budynku możliwy do osiągnięcia w galeriowcu oraz zastosowanie materiałów o dużej pojemności cieplnej w ścianach pomiędzy mieszkaniami (silikat) umożliwia kumulowanie zysków słonecznych.
– bufor północny – kubatura nieogrzewana, zamknięta przeszkleniami bezramowymi, zabezpieczająca przed wychładzaniem elewacji, wiatrem i deszczem minimalizuje straty ciepła elewacji północnej. Dodatkowo, stosowanie galerii zapewnia oszczędność energii grzewczej związanej ze zmniejszeniem kubatury ogrzewanej, czyli przeniesieniem korytarzy wewnętrznych do przestrzeni nieogrzewanej.

Zmniejszenie strat ciepła związane jest także z propozycją zwartej bryły (brak loggi wcinających się w bryłę budynku) i z odpowiednim kształtowaniem detali, minimalizującym mostki termiczne: samonośna konstrukcja galerii i balkonów oparta o budynek za pomocą przekładek termicznych.

Projekt zakłada także ograniczenie energii wbudowanej polegające na:
– zastosowaniu prefabrykowanej, powtarzalnej konstrukcji szkieletowej (stropy, belki, słupy) – zmniejszenie strat materiałowych i nakładów energetycznych podczas prefabrykacji,
– zastosowaniu silikatowych ścian międzylokalowych – materiał o względnie niewielkim zapotrzebowaniu na energię podczas wykonywania,
– zastosowaniu drewnianej konstrukcji ścian działowych,
– zastosowaniu drewnianej konstrukcji prefabrykowanych ścian zewnętrznych osłonowych.

Powyższe rozwiązania skutkują zmniejszeniem powierzchni ścian zewnętrznych (dzięki wyciągnięciu korytarzy poza kubaturę ogrzewaną), oszczędnością na materiałach wykończeniowych galerii (są one jednocześnie materiałami elewacyjnymi) oraz zmniejszeniem wymaganego nakładu czasu pracy (prefabrykacja konstrukcji i ścian zewnętrznych osłonowych, powtarzalność elementów prefabrykowanych) czego efektem jest zwiększenie ekonomicznej wydajności proponowanych rozwiązań. Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że zastosowane modularne rozwiązania mieszkań, które zwiększają elastyczność ich zmiany (powiększania i pomniejszania) i stosowanie w nim w dużej części suchych technologii (ściany zewnętrzne i wewnętrzne oparte o szkielet drewniany, prefabrykowany szkielet żelbetowy) w przyszłości zarówno zmniejszą nakłady finansowe na prace budowalne związane z przebudową, jak i umożliwią ponowne wykorzystanie materiałów budowlanych.

Planuje się – o ile będzie to możliwe – źródło energii CO jako energię sieciową lub gaz ziemny, źródło energii zużywanej na C.W.U. jako pompy ciepła powietrze-woda i panele słoneczne dachowe, a źródło energii elektrycznej zużywanej w przestrzeniach wspólnych (windy/oświetlenie/pompy ciepła) jako panele fotowoltaiczne. Wentylacja pomieszczeń jako mechaniczna wyciągowa lub mechaniczna nawiewno-wywiwewna z rekuperacją..

TYPIZACJA, MODULARNOŚĆ I ELASTYCZNOŚĆ LOKALIZACJI

Także w tym przypadku układ galeriowy jest rozwiązaniem, które ułatwia dopasowanie budynku do wielkości i kształtu działki oraz wymogów estetycznych sąsiedztwa przy zachowaniu stypizowanych modułowych mieszkań, a co za tym idzie – stypizowanych elementów prefabrykowanych.
Oba bufory: północny i południowy pozostają niezależne od estetyki budynku (wielkość i rozmieszczenie okien) co pozwala dostosowywać elewacje budynków do otoczenia. Proponowana więc w projekcie architektura i estetyka, dobrana ze względu na jej uniwersalność, jest jedną z możliwych, łatwa do zmiany i dostosowania do lokalnej specyfiki (materiał elewacyjny/rytm elewacji/wielkość otworów – tu otworów galerii i loggi).
Szkieletowy układ konstrukcyjny oparty jest na 2 modułach, z których tworzone są 3 typy mieszkań: M1, M2 (oparte o 2 różne moduły) i M3 (połączenie dwóch modułów). Dzięki temu możliwa jest zamiana mieszkań z M1+M2 na M3 i odwrotnie, a rozmieszczenie modułów w proponowanym budynku potęguje te możliwości. Piony instalacyjne zlokalizowane są przy ścianie północnej mieszkania. Nie przeszkadzają przy swobodnym kształtowaniu mieszkania i zapewniają elastyczność zmian typów mieszkań. Jednocześnie elastyczność zmiany jest elastycznością projektowania, co umożliwia kształtowanie budynku o zróżnicowanej strukturze a daleko idąca typizacja elementów upraszcza proces prefabrykacji i montażu, co w efekcie zmniejsza koszty budowy.

Prefabrykacji podlegają:
– konstrukcja mieszkań (żelbetowe słupy, belki, stropy) (3 typy belek, 2 typy słupów, 2 typy stropów)
– konstrukcja ścian zewnętrznych osłonowych (drewniana konstrukcja ścian wypełniona wełną mineralną, zabezpieczona wiatroizolacją (zew) i paroizolacją (wew), wykończone deskami (zew) i płytami GK (wew) (8 typów)
– stropy galerii i balkonów (1 typ)
– schody (1 typ)
Konstrukcja balkonów, galerii (poza stropami) i klatek schodowych (poza schodami) jest wykonywana na budowie, ponieważ balkony i galerie mają dostosować budynek do lokalnych potrzeb estetycznych, a klatki schodowe do kształtu działki. To znaczy, że przewiduje się, że to na klatkach schodowych układ budynku będzie skręcał/załamywał się itp. dostosowując się do kształtu działki. Tak jest też w przypadku proponowanego budynku. Oparcie budynku na typowych modułach mieszkań i galeriach jako kręgosłupie komunikacyjnym pozwala jednocześnie dosyć dowolnie wydłużać/skracać poszczególne skrzydła budynku. Oba te elementy pozwalają dostosować budynek do kształtu i wielkości działki.
Konstrukcja klatek schodowych wykonywana na budowie ma także za zadanie usztywniać prefabrykowaną konstrukcje żelbetową.

SPOŁECZNY CHARAKTER BUDYNKU

Budynek i zagospodarowanie terenu nawet minimalnej działki budowalnej zostały zaprojektowane w taki sposób, by tworzyć miejsca spotkań: planowanych i przygodnych.
Do tych planowanych zaliczyć należy plac zabaw i miejsce do grillowania, a także poszerzenie narożnej klatki schodowej, wykonane jako miejsce zebrań i spotkań oraz klub.
Klub jest ulokowany na 1 piętrze i posiada kuchnię, łazienkę i duży stół; zajmuje moduł mieszkania M1. Klub jest miejscem, które z założenia ma żyć cały dzień: z rana na dolnej kondygnacji prowadzony może być tzw. klub malucha, a po południu może być miejscem spotkań seniorów lub szerszego grona mieszkańców przy wspólnym posiłku. Dostęp do wspólnej dla całego budynku kuchni w klubie umożliwia wprowadzanie w mieszkaniach przeznaczonych dla osób wymagających częściowej opieki elementów cohousingu.
Miejsca przygodnego spotkania związane są z zaprojektowaną gradacją prywatności:
– półpubliczna przestrzeń podwórka z placykiem i ławką, gdzie można porozmawiać z sąsiadem,
– półprywatna przestrzeń klatek schodowych z przestrzeniami spotkań,
– niemal prywatna, nieprzechodnia przestrzeń galerii, która obsługuje maks. 3 mieszkania, galerie są krótkie i jasne – jest to miejsce, gdzie trzyma się kwiaty zimą, brudne kaloszki czy rowerek.

Dodatkowo na parterze (wys. kondygnacji 3m) zaprojektowany został lokal użytkowy na potrzeby przedszkola/żłobka/przychodni w ramach modułów mieszkalnych, co umożliwia ewentualną zmianę lokalu na mieszkania.

Dwa mieszkania M2 przeznaczono dla mieszkańców z niepełnosprawnościami. Możliwe jest jednak dostosowanie każdego z typów mieszkań do odpowiednich standardów.

Warto zwrócić uwagę, że zarówno przyjęty w projekcie galeriowy układ budynku jak i konstrukcja ścian zewnętrznych i ścian działowych pozwalają projektować współudział mieszkańców zarówno w fazie projektowej, jak i budowy proponowanego budynku. Warunkiem jest rezygnacja z prefabrykacji ścian zewnętrznych, osłonowych:
– możliwe jest partycypowanie mieszkańców w rozplanowaniu układu mieszkania i okien na elewacji (planowanie w skali budynku) dzięki brakom ścian nośnych w ramach modułu i lokalizacji pionów przy ścianie północnej (dowolność aranżacji), a dzięki modularnemu układowi budynku złożonego z niewielkich przestrzennie jednostek – możliwe jest dostosowanie układu całego budynku do preferencji mieszkańców (planowanie w skali urbanistyki osiedla), w obu przypadkach pozostawiając pierwszeństwo decyzjom eksperckim związanym z bezpieczeństwem, normami, wymaganiami prawa, wiedzą budowlaną itd.
– przy założeniu budowy przez profesjonalną ekipę konstrukcji żelbetowej i murowanej (galerie, balkony, słupy, stropy, ściany międzymieszkaniowe) możliwe jest, by ściany zewnętrzne i ściany działowe (obie ściany szkieletowe drewniane, zabudowa sucha), ich wykończenie i wykończenie mieszkań wykonywane były przez mieszkańców. Pozostałe prace związane z budową części wspólnych, izolacjami, instalacjami, zagospodarowaniem terenu wykonywane byłby przez profesjonalną ekipę.
Taki współudział w budowie osiedla możliwy jest w obu modelach prawno-organizacyjnych, które zostały opisane w konkursie: budownictwie komunalnym i budownictwie społecznym w ramach SIM. Model partycypacji mieszkańców w ramach SIM zakłada, że zakres partycypacji mieszkańców (koszty pracy i materiałów) nie przekroczy 30% kosztów budowy oraz, że będzie to policzone jako ich partycypacja w kosztach. Mieszkania osób, które nie zdecydowały się na taką formę aportu wykonane zostaną przez profesjonalną ekipę. Natomiast w modelu komunalnym możliwe jest wykonanie takiego zakresu prac mieszkańców w zamian za udział w projektowaniu danego mieszkania, przydział poza kolejką do konkretnego mieszkania oraz czasowym obniżeniu czynszu dla mieszkańca (wyliczonym na podstawie roboczogodzin na budowie i kosztów materiałów). Możliwe jest, by mieszkaniec wydłużał okres obniżki czynszu poprzez pracę przy budowie innych mieszkań: mieszkań osób starszych, z niepełnosprawnością czy mieszkań chronionych lub lokalu użytkowego (tutaj już inwestor płaci za materiały).
Model ten posiada szereg zalet: obniża koszty inwestycji o cenę budowy ścian działowych, instalacji wewnętrznych i wykończenia oraz pracę na budowie mieszkańców (za cenę obniżonego czasowo czynszu) oraz spełnia cele stawiane budownictwu społecznemu:
– zwiększone poczucie zadomowienia, dzięki posiadanemu wpływowi na kształt budynku, wspólnej pracy przy budowie i gradacji prywatności przestrzeni,
– indywidualizacja przestrzeni i możliwość reakcji na zmieniające się potrzeby mieszkańców dzięki elastycznym modułom i doborowi technologii ścian wewnętrznych i zewnętrznych osłonowych,
–rozwój indywidualny mieszkańców poprzez zaangażowanie w budowę, możliwość wypracowania obniżki czynszu/partycypacji,
– rozwój lokalnej wspólnoty, dzięki całości wspólnych prac: od partycypacji w projektowaniu po budowę oraz dzięki gradacji przestrzeni.